ĆWICZENIA DOSKONALĄCE POPRAWNOŚĆ REALIZACJI GŁOSEK SZEREGU SYCZĄCEGO

ĆWICZENIA DOSKONALĄCE POPRAWNOŚĆ REALIZACJI GŁOSEK SZEREGU SYCZĄCEGO

Drodzy Rodzice, zachęcamy Was do pobrania materiałów doskonalących prawidłową wymowę głosek szeregu szumiącego [s,z,c,dz].

Ćwiczenia usprawniające aparat mowy:

  • kląskanie czubkiem języka;
  • wypychanie językiem policzków;
  • układanie języka w kształt szpilki, rurki, łyżeczki;
  • oblizywanie warg przy szeroko otwartych ustach;
  • unoszenie języka na przemian do górnych i dolnych zębów;
  • próba zrobienia grzbietu z języka z jednoczesną artykulacją głoski [k];
  • tworzenie ze złączony warg na przemian uśmiechu – dzióbka;

Podczas artykulacji głosek [s, z, c, dz] czubek języka układamy przy wewnętrznej stronie dolnych zębów (siekaczy), wargi rozciągnięte (jak przy uśmiechu).

Pomocne są onomatopeje (wyrazy dźwiękonaśladowcze): naśladowanie węża: sss, świerszczyka: cyt, cyt, pszczółki: zzzz, dzwoneczka: dzyń, dzyń.

 

 

Głoska [s] w sylabach:

Sa, se, sy, so, su;

Asa, ase, asy, aso, asu;

Esa, ese, esy, eso, esu;

Ysa, yse, ysy, yso, ysu;

Osa, ose, osy, oso, osu;

Usa, use, usy, uso, usu;

As, es, ys, os, us.

 

Przykładowe wyrazy z głoską [s]  w nagłosie:

Sad, sala, salon, sałata, sanki, sandały, samolot, samochód, sąd, sen, segment, sęk, sęp, sygnet, sygnał, sylaba, sylwetka, symbol, sympatia, sypialnia, sok, sopel, sowa, sól, sójka itp.

 

Przykładowe wyrazy z głoską [s]  w śródgłosie:

Masa, kasa, pasek, basen, fasola, wesele, osa, nosek, włosy, piosenka, fusy, plusy itp.

 

Przykładowe wyrazy z głoską [s]  w wygłosie:

Bas, hałas, kompas, ananas, pies, magnes, nos, los, kos, włos, głos, plus, minus, globus itp.

 

Przykładowe wyrażenia dwuwyrazowe z głoską [s]:

Słodki syrop, słynny stadion, spuchnięty nos, stylowy samochód itp.

 

Przykładowe zdania z głoską [s]:

Samolot wystartował z lotniska.

Sławek stoi na schodach.

Sylwia podskakuje na skakance.

 

Przykładowy wiersz/rymowanka z głoską [s]:

„Słówka”

Zapytała mądra sówka
– Jak piszemy trudne słówka:
stół, klasówka, suwak, pustka,
sum, truskawka, sokół, chustka?
i pytała ciągle sówka:
Jak piszemy trudne słówka:
Sówka, pusty, mus i usta
i spódnica, i kapusta.

Po uzyskaniu prawidłowej wymowy głoski [s] przystępujemy do ćwiczeń z pozostałymi głoskami według powyższego schematu.

Głoska [z] w sylabach:

Za, ze, zy, zo, zu itp.

 

Przykładowe wyrazy z głoską [z] w nagłosie:

Zabawa, zabytek, zachód, zachwyt, zadanie, zagadka, zakład, zakonnik, załoga, zamach, zamek, zatoka, zawał, zawody itp.

Przykładowe wyrazy z głoską [z] w śródgłosie:

Waza, wazon, wazelina, błazen, gaza, gazeta, mazak itp.

Wyrazów z głoską [z]  i [dz]  w wygłosie nie ćwiczymy, ponieważ są to głoski  dźwięczne, które ulegają na końcu ubezdźwięcznieniu, tzn. że tam gdzie w pisowni występuje „z”  lub „dz” na końcu, słychać ich bezdźwięczne odpowiedniki, np.: arbuz – na końcu słychać „s”, widz – na końcu słychać „c”.

Przykładowe wyrażenia dwuwyrazowe z głoską [z]:

Zdolny muzyk, zgrany zespół, zakazane zawody itp.

Przykładowe zdania z głoską [z]:

Zuza jest zawsze roześmiana.

W muzeum jest wystawa zabawek.

Zenek zapłakał, bo zabolał go zepsuty ząb.

Przykładowy wiersz/rymowanka z głoską [z]:

            „Pyzy”

Gotuję dla Izy znakomite pyzy.

Iza w pisk i zwinnie zmyka,

pyzy zostały, nie ma batonika.

 

Głoska [c] w sylabach:

Ca, ce, cy, co, cu itd

 

Przykładowe wyrazy z głoską [c]  w nagłosie:

Cal, cel, celnik, cegła, cena, cebula, cynk, cekin itp.

Przykładowe wyrazy z głoską [c] w śródgłosie:

Taca, placek, plecy, kucyki, płuca, kocyk, owoce, klocek itp.

 

Przykładowe wyrazy z głoską [c] w wygłosie:

Pałac, plac, noc, koc, piec, zając itp.

Przykładowe wyrażenia dwuwyrazowe z głoską [c]:

Cytrynowy cukierek, cały placek, obcy akcent, cudowny pałac itp.

 

Przykładowe zdania z głoską [c]:

Celinka ceruje koc.

Na tacy są owoce.

Chłopiec ma latawiec.

Przykładowy wiersz/rymowanka z głoską [c]:

     „Jacek”

Oto mały Jacek,

co ulepił placek.

Cały placek dla Celinki

i dla lali jej, Alinki.

Głoska [dz] w sylabach:

Dza, dze, dzy, dzo, dzu  itd.

 

Przykładowe wyrazy z głoską [dz]  w nagłosie:

Dzbanek, dzwonek, dzwonnik itp.

 

Przykładowe wyrazy z głoską [dz] w śródgłosie:

Władza, koledzy, wiedza,  frędzle, sadzawka, rodzynki, cudzy itp.

 

Przykładowe wyrażenia dwuwyrazowe z głoską [dz]:

Drodzy widzowie, nędzne sadzonki, dzbanek kukurydzy, cudze pieniądze itp.

 

Przykładowe zdania z głoską [dz]:

Na podłodze leży pędzel.

Dzwonek dzwoni na lekcje.

Na cedzaku są rydze.

Przykładowy wiersz/rymowanka z głoską [dz]:

                        „Dzwonek”

– Kaziu co najbardziej lubisz w szkole?

– Nie powiem, choćby mnie smażyli w smole.

– No powiedz. Nie będzie w tym żadnej niedyskrecji.

– Dobrze. Powiem. Dzwonek! Po ostatniej lekcji.

Jerzy Kierst

 

Bibliografia:

Lichota E.J. – Terapia wad wymowy, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2009

Demel G. – Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, WSiP, Warszawa 2009

Dawczak B., Spychała I. –  Zabawy z głoskami. Syczki (S, Z, C, DZ), Wydawnictwo HARMONIA