Autyzm
jest zaburzeniem o charakterze neurorozwojowym, dotyczącym funkcjonowania mózgu i mającym najczęściej podłoże genetyczne. Pierwsze objawy ujawniają się już na etapie okresu dziecięcego i trwają tak przez cały okres życia w różnym nasileniu.
Autyzm cechuje:
- brak reakcji ze strony dziecka na polecenia tym reakcji na własne imię (przy dobrym słyszeniu),
- brak zabawy z rówieśnikami,
- trudności z wyrażaniem emocji;
- trudności z porozumiewaniem się zarówno za pomocą gestów jak i mowy.
Autyzm rozumiany jest jako spektrum.
Oznacza to, że autyzm przebiega inaczej w przypadku każdej osoby. Osoby z diagnozami ze spektrum autyzmu mają bardzo różne nasilenie zachowań i cech wynikających z autyzmu.
Zaburzenie to ma wiele odmian. Mimo że istnieje wiele czynników zwiększających ryzyko autyzmu, nadal nie są znane konkretne przyczyny powstawania tego zaburzenia.
Przyczyny powstawania autyzmu
Nie do końca wiadomo, co tak naprawdę powoduje autyzm, jednak za główny czynnik rozwoju tego zaburzenia uważa się genetykę (określono dużą liczbę genów odpowiedzialną za autyzm) oraz środowisko.
Badania przeprowadzone u autystycznych osób wykazały pewne nieprawidłowości w kilku rejonach mózgu. Zakłócenia w rozwoju mózgu u płodu na wczesnym etapie rozwoju oraz zaburzenia w genach, mogą wpływać na powstawanie autyzmu.
Autyzm – objawy
W typowych postaciach objawy autyzmu pojawiają się przed 3. rokiem życia. Pierwsze symptomy u dziecka obserwują zazwyczaj rodzice – w niektórych przypadkach już w wieku niemowlęcym. Martwi ich to, że dziecko jest za bardzo grzeczne, spokojne, nie wzdryga się na hałas, nie skupia wzroku na wchodzących osobach, a gdy weźmie się je na ręce – sztywnieje. Oprócz tego dziecko może godzinami wpatrywać się w jeden punkt, np. tykający zegar. Nie gaworzy oraz
nie rozwija mowy. Zdarza się również, że początkowo rozwój dziecka przebiega prawidłowo, a nietypowe zachowania pojawiają się niespodziewanie.
Jak zachowuje się dziecko ze spektrum autyzmu?
Dochodzi do całościowego zaburzenia rozwoju. Dziecko unika kontaktu z rówieśnikami i rodziną. Bez powodu przestaje odzywać się do mamy, wszystkich wokół traktuje jak powietrze. Nie pozwala się dotykać i sztywnieje, gdy weźmie się je na ręce, nie ma na nic ochoty.
Nie reaguje na ból. Nie cieszy się, gdy przejeżdża ukochana dotychczas ciocia. Gdy dostanie ulubione lody – nie okazuje radości, że mu bardzo smakują.
Delikatne znaki (grymas, gesty innych osób) nie mają dla niego większego znaczenia. Można się uśmiechać do niego z najszczerszą czułością, a ono wcale nie zwróci na to uwagi i nie odbierze tego jako czegoś miłego.
Dziecko autystyczne przestaje rozmawiać, a jeśli mówi, to w sposób zaburzony, nielogiczny, może ciągle powtarzać słowa lub hasła z reklam telewizyjnych. Zamiast „ja”, mówi „ty”, posługuje się niezrozumiałymi zwrotami.
Zachowania dziecka z autyzmem są często stereotypowe – macha rękami lub kręci się w kółko. Nadmiernie przywiązuje się do niektórych przedmiotów. A jeśli ktoś mu je zabierze, wpada w panikę. Nie lubi, gdy ktoś zmienia jego dotychczasowe przyzwyczajenia. Lubi chodzić tą samą drogą, jeść z tego samego talerza, sprzątać tą samą szczotką. Źle znosi zmiany w jego codziennych czynnościach.
Dzieci z zaburzeniem ze spektrum autyzmu mają często bardzo wybiórczy i ograniczony zakres zainteresowań, z tego powodu bywają ekspertami w wąskich dziedzinach. Czasami wykazują niezwykłą pamięć, której jednak nie wykorzystują w życiu codziennym, w szkole, w kontakcie ludźmi.
Dzieci autystyczne często odczuwają lęk i łatwo stają się agresywne, miewają zaburzony sen.
Dziecko z zaburzeniami autyzmu:
- nie uczestniczy w zabawie z rówieśnikami;
- lubi samotność;
- bardzo rzadko się uśmiecha;
- bardziej interesuje się kontaktem z przedmiotami niż ludźmi;
- ma mimikę, która nie wyraża wielu emocji;
- zazwyczaj unika kontaktu wzrokowego z inną osobą;
- bywa nadpobudliwe i impulsywne;
- nie reaguje na swoje imię;
- często wpada w agresję bez wyraźnego powodu;
- prawie wcale nie mówi, a jeśli już to używa słów nie mających znaczenia;
- wprowadza przedmioty w jednostajny ruch obrotowy;
- kiwa, obraca się w jednym miejscu bez przerwy;
- ma utrudnione kontakty z innymi ludźmi;
- jeśli rozmawia – to na jeden temat;
- jest nadwrażliwe na dźwięki i dotyk;
- czasem nie reaguje na ból;
- nie biega w podskokach;
- nie ma spontanicznych odruchów.
Autyzm – diagnostyka
Nie ma jednoznacznych testów medycznych, które od zaraz dają nam odpowiedź na pytanie, czy dziecko cierpi na autyzm. Badania krwi czy moczu nie są w stanie tego zdiagnozować. W rozpoznaniu autyzmu specjaliści przede wszystkim skupiają się na obserwacji zachowania dziecka i jego rozwoju.
Autyzm – czy to zaburzenie można leczyć?
Autyzm może mieć różne nasilenie u każdego dziecka. Dziecko wymaga stałego wsparcia terapeutycznego. Leczenie polega na różnych formach terapeutycznych.
Im wcześniej wdrożymy proces terapeutyczny, tym większe szanse na poprawę i dobre funkcjonowanie w życiu dorosłym. Terapia autyzmu może przybierać kilka wymiarów. Wymienia się leczenie terapeutyczne, farmakologiczne czy też dietetyczne.
Leczenie terapeutyczne opiera się zazwyczaj na terapii behawioralnej, rehabilitacji i dostosowanej do potrzeb dziecka edukacji. Terapia i zajęcia odbywają się w placówkach, które specjalizują się w terapii dzieci autystycznych. Podczas terapii odbywają się zajęcia dotyczące zaburzeń komunikacji, zachowania czy też treningi umiejętności społecznych. Skuteczność tego typu terapii wiąże się z tym jak wcześnie dziecko zostanie skierowane na tego typu zajęcia. Im wcześniej, tym lepsze efekty.
