Charakterystyka rozwojowa dziecka

                      Już w wieku niemowlęcym kształtują się podstawy osobowości, lecz dopiero około 3 roku życia dziecko zaczyna używać zaimków osobowych takich jak „ja” czy „mnie”. Stara się z uporem umacniać swoje „ja” w celu zdobycia większej autonomii. Manifestuje, buntuje się i dzięki podejmowanym wysiłkom, a często nieposłuszeństwu utwierdza swoją osobowość. W zależności od indywidualności dziecka poziom opozycji zaznacza się mniej lub bardziej ostro. Dziecko łatwo traci poczucie bezpieczeństwa co wyraża płaczem i szuka potwierdzenia miłości i sku­pienia na nim uwagi. Jest zazdrosny. Mechanizm myślenia 3-latka ma charakter globalny, co oznacza, że dziecko postrzega elementy otocznia jako całości mało jeszcze zróżnicowane.

  Niezdolne jest jeszcze do procesów analizy i syntezy, myśli chętnie za pomocą zespołów, kojarzy i łączy ze sobą sprzeczności. Nie potrafi początkowo ani opisywać, ani opowiadać, zaczyna sobie coś wymyślać, fantazjuje. Nie potrafi nawet wyjaśnić tego, co widzi zgodnie z zasadami przyczynowości, przypisuje motywacje ludzkie zjawiskom naturalnym.

 Dziecko w tym wieku myśli przede wszystkim za pomocą swoich oczu, uszu, rąk, można powiedzieć całym swoim ciałem. Zabawa, najchętniej indywidualna, lub z opiekunem jest naturalnym rodzajem aktywności w tym wieku. Dotąd niechętne stopniowo staje się otwarte na współ­pracę. Teraz chętniej odda zabawkę i bawi się z innym dzieckiem. Nawiązuje pierwsze przy­jaźnie. W coraz to mocniejszy sposób myśli za pomocą słów.

Charakterystyka rozwoju dziecka 4 letniego

Dziecko czteroletnie – w porównaniu z trzyletnim – lepiej się orientuje w otoczeniu. Postępy w rozwoju motorycznym czynią je bardziej sprawnym, można więc wymagać od niego większej samodzielności przy obsługiwaniu się,  jak również przy spełnianiu różnych poleceń. Mimo znacznie większej wytrzymałości i umiejętności skupienia uwagi czterolatek – podobnie jak trzylatek – zdolny jest do krótkotrwałego wysiłku. Dzieci w tym wieku mając zwiększoną potrzebę ruchu i działania dążą coraz aktywniej do poznawania otoczenia. Ich zainteresowania dotyczą przede wszystkim rzeczy i zjawisk z najbliższego otoczenia, niemniej krąg ich rozszerza się. Dziecko coraz częściej zadaje pytania, mówi o swoich spostrzeżeniach i przeżyciach, zasób jego słów wzbogaca się. Trudności w nawiązywaniu słownego porozumiewania się z dzieckiem znacznie się zmniejszają. Łatwiej nawiązuje ono społeczne kontakty z dorosłymi i rówieśnikami, sygnalizuje swoje potrzeby, życzenia, odczuwane zadowolenie czy przykrość.  W pracy wychowawczej kontakty okolicznościowe odgrywają również ważną rolę jak u trzylatków. Treść tych kontaktów coraz częściej wiąże się jednak i skupia z zainteresowaniami poznawczymi. Dzieci chętnie skupiają się przy nauczycielce, a jeśli ona z nimi rozmawia – darzą ją zaufaniem, dzielą się swymi kłopotami, zasypują pytaniami. Dla czterolatka naśladowanie starszych jest nadal jedną z dróg uczenia. Dzięki nawiązaniu uczuciowej więzi z wychowawcą dziecko jeszcze aktywniej pod jego kierunkiem przyswaja sobie normy współżycia, obserwuje otoczenie poszerza wiadomości, lepiej wykorzystuje zdobywane umiejętności, żywiej reaguje na piękno przyrody, opowiadania, ilustracje, Wśród form pracy z czterolatkiem ważne miejsce zajmuje organizowanie ich czynności związanych z racjonalnym trybem życia, przy czym wymagania programowe dla tej grupy znacznie się zwiększają. Należy również liczyć się z tym, że zaszczepione w poprzednim roku przyzwyczajenia w zakresie samoobsługi, o ile nie będą nadal systematycznie przestrzegane i utrwalane – łatwo wygasają, a umiejętności zanikają. Zabawę czterolatków cechuje znacznie silniejsza niż u trzylatków tendencja do szukania towarzystwa, jakkolwiek nadal obserwujemy potrzebę indywidualności. Sprzyjające do zespołowej zabawy warunki osiąga się realizując hasła programowe wychowania społeczno-moralnego, przy czym regulowanie dzieci dostępu do zabawek i do ich uczestnictwa w zabawie oraz zapewnienie każdemu z nich odpowiedniej pozycji w grupie rówieśników – nabiera coraz większego znaczenia. W dążeniu do wspólnej zabawy dzieci wymagają pośrednictwa i pomocy ze strony nauczycieli, dorosłych. Trudno im, bowiem jeszcze informować się wzajemnie o swych zamiarach i pragnieniach. Nie są też zdolne do samodzielnego organizowania zabawy, polegającej na współdziałaniu, mimo że taka właśnie zabawa coraz bardziej je pociąga. Zajęcia w grupie z dziećmi czteroletnimi organizuje się już systematycznie. Dzieci słabiej przystosowane do życia w zespole wymagają indywidualnego potraktowania.

Charakterystyka rozwoju dziecka 5 letniego

Rozwój dziecka pięcioletniego cechuje szybko wzrastająca aktywność ruchowa, postępujący rozwój umysłowy i motoryczny oraz zwiększająca się rola czynnika świadomości w postępowaniu. Równocześnie rozszerza się krąg zainteresowań dziecka, pogłębianych przez dokładniejsze obserwacje, dociekanie przyczyn różnych poznawanych faktów i zjawisk. Zwiększa się też możliwość dłuższego skupienia uwagi na jednym temacie. Wynikające stąd konsekwencje dla pracy z dziećmi w tym wieku to zapewnienie odpowiednich warunków zaspokajania ich wzmożonej potrzeby ruchu i wysiłku fizycznego oraz konieczność wyjścia naprzeciw ich zainteresowaniom poznawczym i potrzebie kontaktów społecznych. W wieku pięciu lat zachodzą duże zmiany w rozwoju społecznym dziecka, nasila się potrzeba współdziałania z rówieśnikami, przejawia się wrażliwość na opinię otoczenia, rodzi się chęć współzawodnictwa. Nauczyciele i rodzice dzięki ujednoliceniu pracy dydaktyczno -wychowawczej kształtują osobowość dziecka do harmonijnego współżycia z innymi dziećmi w grupie. Wyraźniej niż u czterolatków zarysowują się sprzeczności interesów podczas zabawy, mnożą się konflikty, pojawiają sympatie i antypatie, tendencje do pomijania niektórych kolegów, nadużywanie przewagi i dokuczanie. W pracy wychowawczej nad przyswajaniem dzieciom właściwych norm postępowania coraz szersze zastosowanie znajduje metoda umów z dziećmi, regulujących ich wzajemne stosunki, ustalających ich prawa i obowiązki.                                                                                                                                        Wraz z rozwojem dziecka wzrasta znaczenie obserwacji otoczenia, gromadzenia okazów, obrazków, udostępniania mu estetycznie wykonanych przedmiotów i dzieł sztuki. Zwiększa się też rola książki, pomocy dydaktycznych, opowiadań nauczycielki, przedstawień kukiełkowych, koncertów. Wady wymowy, które jeszcze u dzieci młodszych mogły być przypisywane właściwościom wieku, u pięciolatków zdecydowanie wymagają interwencji ortodonty, stomatologa, laryngologa lub logopedy. W pracy z grupą pięciolatków wciąż jeszcze dużo miejsca zajmuje organizowanie czynności związanych z racjonalnym trybem życia. Można już od nich wymagać, aby umiały samodzielnie się obsłużyć i by systematycznie wykonywały drobne prace użyteczne: układały zabawki, sprzątały po zajęciach itp. W grupie tej wprowadza się już stałe tygodniowe dyżury (np. przy nakrywaniu do posiłków). Kontakty okolicznościowe wzbogacają się głównie w związku z rosnącym zaciekawieniem wiedzą. Dzieci, znajdując zachętę i zrozumienie u nauczycielki, zwracają się do niej z różnymi pytaniami dotyczącymi obserwowanego otoczenia społecznego, technicznego i przyrodniczego, domagają się uzupełnienia wiadomości, wyjaśnień, potwierdzenia spostrzeżeń, dzielą się przeżyciami, opowiadają, co się zdarzyło w domu, na podwórku, na niedzielnym spacerze. Tematem rozmów może i powinno być postępowanie dzieci, które nieraz wymaga korygowania i próby wartościowania, oceniania uczynków słusznych i niesłusznych, rozróżnianie, co dobre, a co złe. Zabawa dzieci pięcioletnich wyraża przeżycia i zainteresowania, coraz częściej wybiegające poza tematykę związaną z najbliższym otoczeniem. Dzieci bawią się w straż pożarną, w podróż okrętem, urządzają przedstawienia. Jednak mimo postępu, jaki dokonał się w ich rozwoju, samodzielny podział ról, ułożenie planu wspólnej zabawy o bardziej złożonej treści — to dla nich nadal bardzo trudne zadanie. Wzrasta więc rola nauczyciela jako pośrednika, pomocnika i doradcy w realizowaniu ich pomysłów i zamiarów w formie zespołowej, tematycznie rozwiniętej zabawy. Pomoc przy nawiązywaniu kontaktów koleżeńskich oraz regulowanie sprawy zgodnego współżycia w całej grupie powinny ułatwić dzieciom wspólną zabawę, jak również stworzyć warunki do zabawy samotnej lub z wybranym partnerem. Zadaniem przedszkola jest rozwijanie zarówno zabawy wspólnej, jak i indywidualnej. Dziecko pięcioletnie, zbyt często bawiące się samotnie, wyraźnie stroniące od innych zwraca uwagę nauczycielki, która postara się poznać przyczyny tego zachowania i zastosować właściwe środki zaradcze.

Charakterystyka rozwoju dziecka 6 letniego

Sześciolatek jest bardzo żywiołowy i ruchliwy, hałaśliwy, entuzjastyczny, podlegający skrajnym emocjom. Bywa wybuchowy, czasem arogancki, a jednocześnie otwarty na uczenie się nowych rzeczy, tryskający energią. Podlega gwałtownym emocjom od entuzjazmu do agresji. Sześciolatkiem targają sprzeczne i gwałtowne emocje. Nawet błahostka może wywołać wielki wybuch złości. Chce być najlepszy, najszybszy, najsilniejszy, najmądrzejszy, naj… W dobrym nastroju jest entuzjastyczny i pomocny. Czasem oszukuje, by osiągnąć swój cel bądź lepiej wypaść w oczach innych. Jest bardzo czuły na krytykę. Zdarza mu się kłamać. Ma problem z przyznaniem się do winy. Odruchowo odpowiada „nie”, dyskutuje i kłóci się z rodzicami. Może mieć kłopot z współdziałaniem z rówieśnikami ze względu na potrzebę rywalizacji i zwyciężania. Ma dużą potrzebę rywalizacji i współzawodnictwa. Przyjaźni się głównie z osobami tej samej płci. Chce być najważniejszą osobą na świecie, zawsze w centrum zainteresowania, ten egocentryzm sprawia, że nie do końca rozumie potrzeby innych. Buntuje się. Nie zgadza się wykonywanie poleceń, próśb mamy czy wymagań. Czasami jego reakcje mogą przypominać zachowania dwulatka. Ma najlepszego przyjaciela, najczęściej tej samej płci. Bawi się z dziećmi tej samej płci. Ma trudność z zauważaniem potrzeb innych. Sześcioletnie dzieci lubią być w centrum zainteresowania, czuć się ważne i akceptowane. W tym wieku kontakty z mama bywają trudne. Pojawiają się nowe lęki. Dziecko boi się samotności, ciemności, duchów, burzy, ognia, itp. Chętnie nawiązuje kontakty z rówieśnikami i dorosłymi, jest bardzo wrażliwy na opinię pani w przedszkolu i innych dorosłych. Sześciolatek próbuje sobie radzić z lekami i stresem obgryzając paznokcie i skórki czy dłubiąc w nosie. Rodzice przestają być dla dziecka autorytetem. Mało tego! To oni są winni wszelkich niepowodzeń, a nawet kłótni z innymi dziećmi.

Rozwój fizyczny i ruchowy:

  • Sprawny fizycznie. Dziecko jest już dość zręczne jego ruchy stają się skoordynowane i harmonijne.
  • Dziecko ma poczucie, że może wszystko, że nic go nie ogranicza, dlatego chętnie próbuje wielu nowych rzeczy, jest otwarte na nabywanie nowych umiejętności.
  • Jego ruchy stają się płynne, dzięki czemu maluch może wykonać tzw. kombinację ruchową.
  • Sześciolatek umie podrzucić i złapać piłkę, pokonywać przeszkody i wykonywać ćwiczenia równoważne.
  • Lubi zabawy ruchowe, ale może się szybko męczyć.
  • Nie boi się ryzyka, kompletnie nie myśli o niebezpieczeństwie.
  • Ma czasem problemy z koordynacja ruchową (okres wzrostu).
  • Bardzo go interesuje temat wypadających mleczaków – powód do dumy.
  • Dobrze rysuje i maluje, może mieć trudności z pisaniem.
  • Biega, skacze, wspina się.
  • Jeździ na 2 kołowym rowerze.
  • Może jeździć na łyżwach, nartach, rolkach.
  • Rysuje koło, kwadrat, prostokąt, romby.
  • Jest samodzielny. Umie posługiwać się nożem i widelcem, zapina guziki, potrafi też zawiązać sznurowadła w butach.

Rozwój intelektualny:

  • Dobrze zapamiętuje wierszyki, piosenki.
  • Używa ok. 4 tysiące słów.
  • Rozpoznaje i zapamiętuje dźwięki.
  • Rozróżnia prawą i lewą stronę.
  • Dziecko potrafi tworzyć zdania współrzędnie i podrzędnie złożone.
  • Układa puzzle.
  • Podejmuje samodzielnie decyzje.
  • Rozumie pojęcie czasu, przestrzeni, koloru, liczb.
  • Rozumie, ze rzecz widziana z daleka wydaje się mniejsza niż jest w rzeczywistości.
  • Rozumie różnicę pomiędzy czymś przypadkowym a zamierzonym.
  • Zna dni tygodnia, nazwy miesięcy, pory roku.
  • Potrafi się skupić na ok. 15 min.
  • Nie ma rozdzielności uwagi.
  • Bawi się w zabawy z podziałem na role.
  • Interesuje się przyrodą i jej zjawiskami, zaczyna interesować się życiem społecznym. Jest otwarte i ciekawe świata, dlatego dąży do jego poznania. Chce zrozumieć zasady i prawa nim rządzące – nieustannie pyta, a także wyraża swoją opinię na dany temat.
  • Zaczyna stawiać hipotezy , w których istotną rolę pełnią jego wyobraźnia. Ma jeszcze małe zasoby wiedzy, ale próbuje sobie radzić.
  • Swobodnie prowadzi rozmowy. Lubi rozmawiać i dzielić się swoimi spostrzeżeniami i przemyśleniami.
  • Próbuje uzasadniać swoje decyzje. Próbuje bronić swoich racji za wszelką cenę, często w sposób wybuchowy i nieopanowany. Trwa walka o swoją tożsamość i niezależność.
  • Sześciolatek jest ciekawy świata, choć czasem trochę niepewny w działaniach.
  • Dziecko powinno umieć współdziałać z rówieśnikami i przestrzegać określonych norm zachowania.
  • Sześciolatek zaczyna  przewidywać intelektualne i emocjonalne skutki swego działania.