Poznawanie dziecka – jego potrzeb, możliwości, zainteresowań, jest istotnym kierunkiem w pracy nauczyciela, warunkuje właściwe podejście do planowania i prowadzenia pracy pedagogicznej. Dlatego do zadań nauczycieli przedszkoli – w stosunku do wszystkich dzieci uczęszczających do przedszkola – należy prowadzenie obserwacji pedagogicznych, mających na celu rozpoznanie i określenie poziomu rozwoju dzieci w poszczególnych sferach, a także dokumentowanie tych obserwacji. Dla dzieci, które w danym roku mają rozpocząć naukę w szkole, przeprowadzana jest diagnoza dojrzałości/gotowości szkolnej. Celem tej diagnozy, jak wynika z dokumentów programowych jest, obok gromadzenia informacji, wspieranie dzieci napotykających trudności, poprzez opracowanie indywidualnego programu wspomagania i korygowania rozwoju dziecka, który będzie realizowany w roku poprzedzającym rozpoczęcie nauki w szkole podstawowej. Właściwe działanie nauczyciela, po dokonaniu diagnozy, oznacza przede wszystkim dobór odpowiedniej strategii wychowawczej i systematyczną pracę z dzieckiem. Warto nadmienić, iż odpowiednie wsparcie w postaci zindywidualizowanej pracy nauczycieli, otrzymują zarówno dzieci mające trudności, jak i przejawiające określone predyspozycje umiejętności, zdolności.
OBSERWACJA PEDAGOGICZNA DZIECI 3,4,5 – LETNICH:
1. Obserwację pedagogiczną prowadzą nauczyciele pracujący z grupą dzieci 3,4,5 – letnich.
2. Dokumentację obserwacji prowadzi się z wykorzystaniem arkuszy obserwacyjnych opracowanych przez nauczycielki.
3. Obserwację prowadzi się z zachowaniem następujących terminów:
– obserwacja wstępna prowadzona jest do końca października, a analiza wyników obserwacji – do 15 listopada,
– obserwacja końcowa prowadzona jest do 15 maja, a analiza wyników – do końca maja.
4. Nauczyciel zapoznaje rodziców z wynikami obserwacji:
– zapoznanie następuje w terminie zbliżonym do zakończenia czynności związanych z obserwacją, szczegółowe zapoznanie następuje podczas rozmów indywidualnych, co rodzic potwierdza podpisem – rodzic otrzymuje informację ustną i pisemną, zapoznaje się z danymi zamieszczonymi na arkuszu obserwacji,
– informację przekazuje się dwukrotnie – w listopadzie i w maju/czerwcu.
Diagnoza dojrzałości/gotowości szkolnej opracowywana jest dla tych dzieci, które w danym roku mają rozpocząć naukę w szkole.
Celem diagnozy przedszkolnej jest:
– gromadzenie informacji o dziecku,
– rozpoznanie poziomu rozwoju fizycznego, umysłowego, społeczno-emocjonalnego dziecka,
– określenie, czy dziecko jest gotowe do rozpoczęcia nauki w szkole i do pełnienia roli ucznia,
– ukierunkowanie działań pedagogicznych nauczyciela na wyrównywanie szans edukacyjnych dziecka i wspieranie jego rozwoju,
– poinformowanie rodziców o stanie gotowości ich dziecka do rozpoczęcia nauki w szkole,
– udzielanie pomocy rodzicom w podejmowaniu działań wspierających rozwój ich dziecka,
– pomoc specjalistom poradni psychologiczno-pedagogicznych w dokonywaniu pogłębionej diagnozy dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Metody i techniki diagnozowania:
- obserwacja dziecka w grupie w czasie zabaw dowolnych, zabaw inicjowanych przez nauczyciela, zajęć dydaktycznych, zajęć ruchowych, wycieczek i spacerów, uroczystości, prac użytecznych,
- techniki eksperymentalne polegające na prowokowaniu (wywoływaniu) interesujących nas zachowań, czynności i umiejętności oraz na rejestrowaniu poziomu ich wykonania,
- analiza wytworów działalności dziecka,
- kierowana rozmowa z rodzicami,
- badania przeprowadzane za pomocą narzędzia diagnostycznego, w postaci gotowych kart oraz arkuszy diagnostycznych opracowanych przez nauczycielki przedszkola,
- analiza dokumentów z poradni specjalistycznych (Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna i inne).
ETAPY PROWADZENIA DIAGNOZY DOJRZAŁOŚCI/GOTOWOŚCI SZKOLNEJ W MIEJSKIM PRZEDSZKOLU W BIAŁEJ PISKIEJ
ETAP 1. Gromadzenie informacji (wrzesień – październik)
Nauczyciele od początku roku szkolnego zbierają informacje na temat dziecka od rodziców w czasie rozmów indywidualnych lub poprzez przygotowane arkusze informacji o dziecku, które wypełniają rodzice. Gromadzą dokumentację z poradni specjalistycznych, jeśli dziecko było objęte ich opieką. Głównie jednak przeprowadzają obserwacje pedagogiczne. Nauczyciele obserwują dzieci w czasie całego pobytu w przedszkolu. Podczas zajęć z całą grupą, zabaw, czynności samoobsługowych itp., gromadząc w ten sposób informacje o dziecku. Planując pracę wychowawczo-dydaktyczną, uwzględniają w niej zadania umożliwiające dokonanie obserwacji najistotniejszych umiejętności dziecka. Wyniki i wnioski z obserwacji notują w arkuszach diagnostycznych.
Etap 2. Objęcie dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną (październik)
Jeszcze w trakcie trwania diagnozy wstępnej, nauczyciele po rozpoznaniu predyspozycji i problemów dziecka rozpoczynają udzielanie mu pomocy psychologiczno-pedagogicznej w trakcie bieżącej pracy i informują o tym dyrektora. Dyrektor decyduje o tym, czy taka pomoc dziecku jest wystarczająca, czy jednak wymaga ono pomocy fachowców w formie zajęć specjalistycznych.
Etap 3. Podsumowanie wstępnej diagnozy, rozmowa z rodzicami (listopad)
Po przeprowadzeniu wstępnej diagnozy podsumowuje się jej wyniki i planuje pracę wychowawczo-dydaktyczną w sposób zindywidualizowany, dostosowany do potrzeb i możliwości każdego dziecka. Rodzice podczas rozmów indywidualnych są zapoznawani z wynikami diagnozy wstępnej i otrzymują informacje zawierające „Kierunki do dalszej pracy”, co potwierdzają podpisem. Po podsumowaniu diagnozy wstępnej udziela się dziecku niezbędnej pomocy psychologiczno-pedagogicznej i prowadzi, w zależności od wyników, pracę wyrównawczo-korygującą w obszarach, w których zaobserwowano trudności, albo rozwija się indywidualne zdolności i szczególne predyspozycje zauważone u dzieci.
Etap 4. Zwrócenie się do poradni psychologiczno-pedagogicznej (opcjonalnie)
Jeśli pomoc psychologiczno-pedagogiczna nie przynosi oczekiwanych efektów, wychowawca grupy zwraca się do rodziców i dyrektora, który występuje z wnioskiem o przeprowadzenie diagnozy i wskazanie sposobu rozwiązania problemu do poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Etap 5. Powtórna diagnoza pedagogiczna (marzec)
W marcu nauczyciele dzieci odbywających roczne przygotowanie przedszkolne oraz tych dzieci, których rodzice chcą zapisać do szkoły rok wcześniej, przygotowują diagnozę dojrzałości/gotowości szkolnej na podstawie bieżących i dotychczas prowadzonych obserwacji oraz badań.
Etap 6. Sporządzenie informacji o gotowości do podjęcia nauki w szkole podstawowej (kwiecień)
Na podstawie przeprowadzonej diagnozy nauczyciele sporządzają i wydają do końca kwietnia informację o gotowości szkolnej na druku MEiN-I/82.
Etap 7. Podpisanie informacji przez dyrektora (kwiecień)
Przed przekazaniem rodzicom sporządzonej przez nauczyciela informacji o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej dokument sprawdza dyrektor przedszkola.
Etap 8. Przekazanie informacji rodzicom (kwiecień)
Przed przekazaniem rodzicom informacji o gotowości szkolnej należy sporządzić jej kopię. Oryginał informacji otrzymują rodzice, a kopia podpisana przez rodzica z datą otrzymania zostaje w przedszkolu.
Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 26 lipca 2018 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej.