Ćwiczenia kształtujące i doskonalące orientację przestrzenną.
Celem tego typu ćwiczeń jest rozwijanie wyobraźni przestrzennej i wdrażanie dziecka do rozumienia stosunków przestrzennych jako naturalnego sposobu poznania otaczającego świata, poznania reguł jakie są w nim stosowane.
- Ćwiczenia rozwijające orientację w schemacie własnego ciała:
- wskazywanie i nazywanie poszczególnych części własnego ciała;
• poruszanie wskazaną częścią ciała (poruszam nogą, poruszam stopą, poruszam głową, poruszam ręką);
• pokazywanie wskazanych części ciała z rozumieniem określeń góra, dół, przód, tył, bok(we wszystkich wskazanych ćwiczeniach najpierw nauczyciel/ rodzic wskazuje i nazywa, następnie prosi dziecko o wskazanie określonej części ciała np. „na górze mam głowę, włosy; pokaż, co masz na górze”?- dziecko wskazuje swoją głowę, włosy…;
• zapoznanie z umownymi oznaczeniami stron ciała: „to jest lewa strona, bo mam tam serce”- dziecko dotyka wysłuchując bicia własnego serca; „to jest moja prawa strona- tam nie ma serca”; „oczy, nos, brzuch- są z przodu”; „plecy, pupa- są z tyłu”;
• zapoznanie ze znaczeniem określeń przyimkowych: na, pod, za, obok-kładzenie rąk na głowie, na ramionach, kładzenie rąk przed siebie, kładzenie rąk za siebie, kładzenie rąk obok, chwytanie się za uszy;
• patrzenie, spoglądanie zgodnie z poleceniem: góra, dół, przód, tył, bok;
• unoszenie zabawki, przedmiotu, rąk zgodnie z poleceniem: góra, bok;
• kładzenie i podnoszenie zabawki zgodnie z poleceniem: góra, dół;
• rzucanie woreczkiem zgodnie z poleceniem: góra, dół, przód, tył;
• rzucanie woreczka i nazywanie kierunku: góra, dół, przód, tył, bok;
• kładzenie przedmiotu obok siebie;
• układanie przedmiotu przed sobą;
• układanie przedmiotu za sobą;
• nazywanie miejsca, w którym leży przedmiot względem dziecka(np. gdzie jest miś?, za mną, przede mną, obok mnie);
- Ćwiczenia rozwijające orientację w przestrzeni:
- wykonywanie poleceń poprzez ćwiczenia z drugą osobą: stań przede mną, stań do mnie, przodem, tyłem, stań za mną, idź do przodu, idź do tyłu, rób to co ja (zabawy naśladowcze- kreślenie ruchów dłonią w powietrzu: do góry, na dół, w bok, linie poziome, pionowe, faliste, okrągłe), rób tak jak ja- odwzorowywanie ruchów, czynności wykonywanych przez drugą osobę (kreślenie, malowanie na dużej powierzchni);
• wykonywanie poleceń poprzez ćwiczenia z przedmiotem, np. z piłką: stań za piłką, stań przed piłką, stań obok piłki, unieś piłkę do góry, postaw piłkę na dół, poturlaj piłkę po podłodze, poturlaj piłkę pod krzesłem, rzuć piłkę do góry, rzuć piłkę do mnie;
• układanie przedmiotów na podłożu pod dyktando(np. postaw misia na półce, postaw klocki na stole); - rysowanie pod dyktando na kartce papieru: np. narysuj słoneczko w prawym górnym rogu, na dole po lewej pieska, na dole po prawej kwiatka, na środku kartki domek itd.
• budowanie, zabawy konstrukcyjne(np. poukładaj klocki jeden na drugim, jeden obok drugiego- zabawy konstrukcyjne powinien poprzedzić pokaz);
• układanie przedmiotów na podanym wzorze, obok wzoru;
• nazywanie miejsca położenia przedmiotów- wdrażanie do posługiwania się wyrażeniami przyimkowymi (góra, dół, pod, nad, na, za);
• zabawy „Ciepło-zimno”, „Ukryty przedmiot”;
• wyodrębnianie i nazywanie przedmiotów będących na półce z zabawkami(np. co stoi z przodu?, co stoi z tyłu?, jakie zabawki stoją z prawej strony psa?, co lalka ma w prawej ręce?;
• wykonywanie poleceń według instrukcji słownej np. postaw samochód na półce;
• zabawy ruchowe z pokazywaniem i nazywaniem wykonywanej czynności: pokaż i powiedz, np. kładę piłkę przed siebie, za siebie, w bok, podnoszę do góry, opuszczam do dołu;
• zabawy wdrażające do prawidłowego posługiwania się określeniami dotyczącymi kierunków w przestrzeni, np. zabawy rytmiczno- ruchowe typu: Nogi, ramiona, kolana, pięty”, „Stonoga”, „Pingwinek”;
• zabawy po wytyczonych ścieżkach, labiryntach;
• zabawy kierunkowe, np. zabawa w chowanego z poleceniami: Idź do przodu, prosto, na prawo, prosto, na lewo;
• zabawy z wykorzystaniem miasteczka drogowego, np. przechodzę na drugą stronę: patrzę w lewo, w prawo, w lewo.
Źródło:
Bogdanowicz M., Ćwiczenia grafomotoryczne przygotowujące do nauki pisania według Tymichowej, „Fokus”, Gdańsk 1997.
Franczyk A., Krajewska K., Zabawy i ćwiczenia na cały rok, Impuls, Kraków 2009.
Frostig M., Horne D., Wzory i obrazki- program rozwijający percepcję wzrokową, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa 1989.
Naprawa R., Tanajewska A., Szczepańska K., Uwierz w siebie, Harmonia 2010.
Internet: edux.pl; Ćwiczenia rozwijające orientację przestrzenną – karty pracy -grafika